FLAŞ HABER.. SGK SİSTEMİNDE DEĞİŞİKLİK

EYT düzenlemesi kimleri kapsıyor, emeklilik başvurusu nasıl yapılıyor, çalışan-emekli dengesi nasıl etkilenecek?
EYT düzenlemesi kimleri kapsıyor, emeklilik başvurusu nasıl yapılıyor, çalışan-emekli dengesi nasıl etkilenecek?
Cumhurbaşkanı Erdoğan dün yaptığı açıklamayla emeklilikte yaşa takılanlar (EYT) düzenlemesinde yaş sınırı aranmayacağını ve 2 milyon 250 bin vatandaşın emekli olma hakkı kazanacağını duyurdu. Türkiye’deki yaklaşık 6 milyon EYT’nin tamamının birkaç yıl içerisinde emekli olması bekleniyor. Peki, Türkiye’nin yeni emeklileri SGK için ne kadar ek maliyet anlamına geliyor?

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan dün Emeklilikte Yaşa Takılanlar (EYT) düzenlemesinde yaş sınırı aranmayacağını ve 2 milyon 250 bin kişinin emekli olma hakkı kazanacağını duyurdu. Türkiye’deki yaklaşık 6 milyon EYT’linin tamamının birkaç yıl içerisinde emekli olması bekleniyor.

BBC Türkçe’ye konuşan Mali Müşavir Murat Bal, Türkiye’de her yıl ortalama 350-400 bin civarında kişinin emekli olduğunu, EYT düzenlemesiyle birlikte ilk aşamada normalde 7 kat fazla kişinin emekli olacağını söylüyor.

Bal, Ocak ayında EYT düzenlemesinin yasalaşmasıyla 2 milyon 250 bin kişinin hemen emekli olabileceğini, kalan 4 milyon kişinin ise 3-4 yıl içerisinde, pirim günlerini doldurdukça emeklilik hakkı kazanacağını belirtiyor.

Yeni emeklilerin SGK’ya ortalama ne kadar ek maliyeti olacağının henüz belli olmadığını kaydeden Bal, yeni asgari ücret zammıyla birlikte SGK’nın gereken bütçeye sahip olduğunu aktarıyor:

"Türkiye’de şu anda 19 milyon çalışan var, 14 milyona yakın da emekli var. 14 milyon emekli, bu tasarıyla birlikte ilk aşamada 16 milyon olacak. Asgari ücrete yapılan bu son zam, sosyal güvenlik kurumunun gelirlerini ciddi manada artırdı.

“Yani 19 milyon çalışanın gelirleri yüzde 55 arttı, tabii böylece SGK gelirleri de aynı oranda artmış oldu. Türkiye’de emekli maaşı belirlenirken ise son 6 aylık enflasyon oranı baz alınacak ve tahminimizce yüzde 17-18 olacak, bu da SGK’nın giderindeki artış olacak.

“SGK’nın asgari ücretle birlikte gelirleri yüzde 55 artarken, giderleri yüzde 17 artmış olacak. Dolayısıyla SGK’nın yeni gelirler sebebiyle belli bir kaynağı var.”

'TÜRKİYE 15-17 SENE EMEKLİ VERMEYECEK'
Türkiye’de 1992 yılından 1999 yılına kadar “erken yaşta emeklilik” uygulaması hayata geçirilmiş ve bu uygulama Türkiye ekonomisine ciddi bir yük olmak ve enflasyona yol açmakla eleştirilmişti.

Bu uygulamayı hatırlatan Bal, “O zaman o kadar kişiyi erken emekli ettikten sonra Türkiye’de bir enflasyon patlaması yaşanmıştı çünkü merkez bankası matbaaları karşılıksız para basmaya başlamıştı. İnşallah bugünlerde bunlar olmaz” diyor.

Milyonlarca kişinin emekli olmasıyla bütçe üzerinde belli bir yük oluşacağını belirten Bal, öte yandan Türkiye’de EYT’den sonra 15-17 yıl emekli vermeyeceğini anlatıyor:

“Türkiye EYT’lerini emekli ettikten sonra, yani bu 6 milyon kişi 3-4 sene içerisinde emekli olduktan sonra, belki 15-17 sene daha emekli vermeyecek.

"Çünkü 8 Eylül 1999 yılından önce işe girenleri kapsayan bu EYT tasarısından sonra emeklilik yaşı kadınlarda 55, erkeklerde 60 oldu.”

'TÜRKİYE’DE ARTIK HER İKİ ÇALIŞAN, BİR EMEKLİYE BAKACAK'
EYT kararı ile Türkiye’deki emekli ve çalışan oranının bu kararla değiştiğini söyleyen Bal, “Dünyada genelde ‘Üç çalışan bir emekliye bakar’ şeklinde bir uygulama var. Türkiye’de bu son düzenlemeyle iki çalışan bir emekliye bakacak” diyor.

Bu durumun mali dengede nasıl sonuçlar doğuracağının ilerleyen günlerde netleşeceğini belirten Bal ayrıca, yaklaşık 6 milyon EYT’linin 3-4 yıl içerisinde emekli olacağını kendisinden örnek vererek şöyle anlatıyor:

“Ben BAĞ-KUR’da 1999 yılı öncesi girişli, EYT kapsamında bir vatandaşım. Ancak BAĞ-KUR erkeklerde 9 bin gün prim istiyor ve benim 9 bin güne gelmeme 7 ay var. Ben 7 ay sonra emekli olacağım.


“Evet EYT kapsamındayım, evet EYT ile 99 öncesi haklarım geri verildi ama gün sayısını karşılamıyorum. Onu karşıladığım zaman EYT kapsamında emekli olabileceğim.”

EYT DÜZENLEMESİ KİMLERİ KAPSIYOR?
Emeklilikte Yaşa Takılanlar, sigortalı çalışırken 8 Eylül 1999'daki bir yasal değişiklikten sonra emekli olma koşulları büyük oranda değişen kişilere deniyor.

Sigorta başlangıç tarihi 9 Eylül 1999'dan önce olanları ve emekli olmak için gereken prim günü ve sigortalılık süresi şartını sağlamış olanlar, getirilen yaş zorunluluğu sebebiyle emekli olamadı.

Kanundaki değişiklik öncesinde kadınlarda 20 yıl, erkeklerde ise 5000 gün prim şartı ve 25 yıl sigortalılık süresi yeterliydi. Dolayısıyla 18 yaşında çalışmaya başlayan bir kadın 38, 18 yaşında çalışmaya başlayan bir erkek ise 43 yaşında emekli olabiliyordu.

1999 yılında yapılan değişiklikle birlikte kadınlarda emeklilik yaşı 58, erkeklerde 60 oldu. 2008 yılında ise ilk kez sigortalı olarak işe başlayacaklar için emeklilik yaşı 65’e yükseltildi.

Bu düzenlemenin bütçeye getireceği yük, yaş şartı, prim gün sayısı ve hizmet yılı şartları gibi etkenleri göz önünde bulundurarak ve hesaplayarak bir düzenlemenin yapılması gerekliliği uzun zamandır bu sorunun çözülememesinde büyük bir etken.

Cumhurbaşkanı Erdoğan 2018'de yaptığı açıklamalarda EYT yasasının kamuya yıllık maliyetinin 26 milyar TL olacağını söylemişti.

2019'da BBC Türkçe'ye konuşan EYT Derneği Yönetim Kurulu Üyesi Serpil Şahin ise düzenlemenin bütçeye yükünün 8 milyar TL olacağını söylemişti.

SORUN NEYDİ?
EYT’ler, 1999 yılında çıkarılan kanunun hukuka aykırı olarak geriye doğru işletildiğini ve neticesinde yüz binlerce emeklinin yıllarca süren ve mağdur sayısının katlanarak arttığı bir sistem yarattığını söylüyordu.

Bu zamana dek pek çok siyasinin kapısını çaldıklarını söyleyen EYT’ler son olarak bir federasyon kurmuş ve eylemlerini tek çatı altında yürütmüştü.

Siyasi partiler her defasında söz aldıklarını ancak her seçim döneminde “seçim malzemesi” haline getirildikleri savunan EYT’ler, bu yıl bu mağduriyetin “yaş sınırlaması getirilmeksizin” giderilmesini talep ediyordu.

Emeklilikle yaşa takılma sorunun “erken emeklilik” demek olmadığı belirten dernekler, “EYT erken emeklilik değil, gasp edilmiş emeklilik hakkının peşindedir” açıklamasını yapmıştı.

https://twitter.com/RTErdogan/status/1608164786457518081?s=20&t=wNVkJlg6Y_V8ZmXJ6W035g

YENİ DÜZENLEME NELERİ ÖNGÖRÜYOR?
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan dün yaptığı açıklamada, Türkiye’de hali hazırda emekli olabilmek için “prim ödeme gün sayısı, sigortalılık süresi ve yaşı” tamamlamak gerektiğini hatırlatan Erdoğan, “Yaptığımız düzenleme şartlardan ilk ikisini tamamlamış olup da sadece yaş sebebiyle emeklilik bekleyenleri kapsıyor" demişti.

Erdoğan, yaş şartı olmadan emekliliğe imkân sağlayan düzenlemenin “SSK, BAĞ-KUR, Emekli Sandığı ayrımı olmaksızın” mevcut yapıdaki herkes için geçerli olduğunu belirtti.

Türkiye’nin sosyal güvenlik sisteminin aktif-pasif dengesinin korunduğunu söyleyen Erdoğan, “Yeni düzenlemenin yürürlüğe girmesiyle sistemin mali yükünü dengeleyecek çalışmaları yaptık. Taşerondan kadroya alınanlardan hemen emekli olmayacaklar için ayrı bir geçiş düzenlemesi hazırlıyoruz” diye konuşmuştu.

EMEKLİLİK BAŞVURUSU NASIL YAPILIYOR?
Ocak ayında yasalaşması beklenen yeni emeklilik düzenlemesiyle ilgili olarak Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) ya da e-Devlet uygulaması üzerinden bilgi alınabiliyor.

SGK, EYT düzenlemesi yasalaşınca oluşabilecek yoğun emeklilik başvurusu işlemleri için birtakım önlemler aldığını duyurdu.

Kurum, emeklilik işlemlerinin yürütüleceği merkezlerin çoğaltıldığını ve ilave personel ekleneceğini belirtti, emeklilik başvurusunda bulunacakların süreci hatasız tamamlamaları için tanıtıcı videolar hazırlandı.

https://twitter.com/sgksosyalmedya/status/1608370069201121282

Emeklilik başvuruları için e-Devlet uygulaması üzerinden talep oluşturulabiliyor.

Uygulamada ilk olarak “gelir, aylık ödenek talep belgesinin verilmesi” sekmesine tıklamak, ardından “yeni başvuru” sekmesi üzerinden “yaşlılık aylığı” butonunun seçilmesi gerekiyor.

SSK kapsamında aylık talep edeceklerin ise “4A”, BAĞ-KUR kapsamına girenlerin ise “4B” seçeneğini işaretleyip ‘Başvur’ butonunu tıklaması gerekiyor.



kaynak:cumhuriyet.com